متن سخنرانی سید محمد خاتمي در حرم امام
سید محمد خاتمي:
حكومت علي (ع) معجزه است
انتقاد بايد با خيرخواهي و نصيحت همراه باشد
نمي‌شود سرمايه كشور را بر باد داد به اين عنوان كه مي‌خواهيم عدالت را برقرار كنيم
یزدفردا :رييس موسسه بين‌المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها با تاکید بر اهميت راي و نظر مردم در ديدگاه علي(ع) گفت: اميرالمومنين به صراحت مي‌گويد اگر مردم نمي‌خواستند و حضور و نظر و راي مردم نبود من اين حكومت را نمي‌پذيرفتم؛وقتي هم كه به حكومت مي‌رسد دغدغه خاطر او حق مردم است.
حجت‌الاسلام والمسلمين سيد محمد خاتمي در مراسم احياي شب شهادت اميرالمومنين علي(ع) در حرم مطهر امام خميني(ره) به حكومت حضرت علي(ع) اشاره كرد و افزود: اميرالمومنين(ع) در ميان ائمه منحصر به فرد بود كه توانست كمتر ازپنج سال حكومتي داشته باشد، تا نشان بدهد حكومتي كه مرضي رضاي خدا، مطلوب پيامبر و متناسب با شأن انسان و مسلمانان است چيست. در تمام اين دوره، با فتنه‌ها، جنگ‌ها و دشمني‌ها مواجه بود؛ به طوري كه عمده وقت اميرالمومنين(ع) صرف اين قضيه شد ولي اين مانع از آن نبود كه اميرالمومنين الگويي نشان بدهد.
وي يادآور شد: امروز بشر با تجربه فراوان و دادن هزينه‌هاي گزاف، به نكته‌هاي مهمي براي حكومت رسيده است؛ از جمله اين‌كه انسان صاحب حق و حرمت است، داراي حقوق است، بر سرنوشت خود حاكميت دارد و آزاد است كه در نقد جامعه بيانديشد و انديشه خود را بيان كند. اين‌ها مسايلي است كه بشريت در سير تكاملي خود به آن‌ها رسيده است. هرچند به لحاظ نظري اشكالاتي دارد و به لحاظ عملي هم بشر نتوانسته است به همين‌ها به درستي عمل كند. وقتي همه اين تجربه‌هاي بشر را كنار مي‌زنيم و حكومت علي(ع) را در نظر مي‌گيريم مي‌بينيم تمام اين مسيرهاي فكري و عملي بشر در مقابل شيوه و روش اميرالمومنين رنگ مي‌بازد و انسان تعجب مي‌كند كه يك نفر چه‌طور مي‌تواند اين‌طور بيانديشد و عمل كند، آن هم در آن زمان خاص.
سید محمد خاتمي ادامه داد: كدام حاكم را در دنيا سراغ داريد كه به شدت مردم را تشكيك كند كه در مقابل حاكم و قدرت بايستند، دچار لكنت زبان نشوند و حق خود را بخواهند؟ كدام حاكم را سراغ داريد كه بگويد وظيفه شماست كه انتقاد كنيد. علي(ع) نمي‌گويد كه انتقاد حق است بلكه به مردم مي‌گويد كه وظيفه داريد. كدام حكومت است كه نه تنها مخالفان خود را تحت فشار قرار ندهد و براي مخالفت هزينه‌اي ايجاد نكند، بلكه همواره از حق مخالفان خود حمايت كند و او را از امتيازاتي كه بايد در جامعه داشته باشد محروم نكند؟
وي با بيان اين‌كه " حكومت علي (ع) يك معجزه است و امروز هم نظير ندارد" اظهار كرد: اميرالمومنين(ع) بياني دارد كه مي‌فرمايد اي مردم من را بر شما حقي است و شما هم بر من حقي است. حق من بر شما اين است كه خير شما را بخواهم. آگاهي دادن به شما، بالا بردن اطلاعات شما و محو بي‌سوادي در جامعه براي اين‌كه جامعه را بر اساس علم و آگاهي اداره كنيد از جمله حقوق شما بر من است.
خاتمي رونق اقتصادي را از جمله ديگر حقوق مردم بر گردن حاكمان دانست و تصريح كرد: رشد اقتصادي جامعه، بالا بردن رونق مالي و اجتماعي و سازماني جامعه، نه توزيع مستقيم آن به صورت عادلانه و نه امكانات موجود را به طور يكسان در دست افراد قرار دادن از حقوق مردم بر حاكمان است. اين‌كه مي‌گوييم بايد در جامعه توليد كرد و ثروت ايجاد كرد يكي از حقوقي است كه مردم بر حاكمان دارند.
رييس‌جمهور سابق كشورمان با بيان اين‌كه " نمي‌شود سرمايه كشور را بر باد داد به اين عنوان كه مي‌خواهيم عدالت را برقرار كنيم" رونق اقتصادي و مالي را پيش زمينه توزيع عادلانه دانست و تاكيد كرد: ابتدا بايد در جامعه ايجاد ثروت كرد، ثروت جامعه را بالا برد و رونق اقتصادي و مالي جامعه را بالا برد و بعد توزيع عادلانه كرد.
وي به حق حاكم بر مردم نيز اشاره كرد و با بيان اين‌كه " حقي كه حاكمان بر مردم دارند از شگفتي‌هاي شخصيت اميرالمومنين است" افزود: اميرالمومنين(ع) به مردم مي‌فرمايد حالا كه راي داده‌ايد و تصميم گرفته‌ايد كه من حاكم شما باشم وفادار به راي خود باشيد. يعني وفا كنيد و جفا و خيانت نكنيد.
رييس موسسه بين‌المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، حق انتقاد از حكومت را حق شگفت‌انگيز حاكمان بر مردم از ديدگاه علي (ع) توصيف كرد و يادآور شد: امروز بشر به خود مي‌بالد كه حق انتقاد براي فرد فرد انسان‌ها را به رسميت مي‌شناسد. يعني انسان‌ها حق داشته باشند نظر خود را اعلام كنند و حتي مخالف حكومت‌ها حرف بزنند. البته انتقاد بايد با خيرخواهي و نصيحت همراه باشد، نه تخريب، ولي در دل نصيحت، آزادي بيان نيز لازم است. امروز بشر ادعا مي‌كند كه حق انتقاد در مقابل قدرت را براي انسان‌ها به رسميت شناخته است ولي علي(ع) مي‌گويد اين حق من بر شماست و اين وظيفه شماست.
سید محمد خاتمي ادامه داد: حضرت علي(ع) مي‌گويد آزادي بيان، آزادي انتقاد، سخن گفتن در برابر حكومت و ايراد گرفتن نسبت به حكومت وظيفه شماست و اين حرف چندين درجه بالاتر از آن چيزي است كه امروزي‌ها مي‌گويند.
وي هم‌چنين به وضعيت اقتصادي در حكومت امام علي(ع) اشاره كرد و گفت: اميرالمومنين در همين مدت كمي كه حكومت داشت فرمود من در حالي حكومت مي‌كنم كه در سراسر ملك من يك نفر انسان نيست كه زير سقفي كه متعلق به خودش است زندگي نكند و از نان گندم نخورد. جلوگيري از ظلم، جلوگيري از اتلاف حق و جلوگيري از اجحاف و چپاول مردم از ويژگي‌هاي حكومت علي(ع) است و آن حضرت مي‌فرمود اگر اموال شما به ناحق در كابين مسلمانان رفته باشد آن‌ها را مي‌گيرم.
خاتمي به اخلاق در حكومت امام علي(ع) نيز اشاره كرد و افزود: يكي از اين مباحث اخلاقي، اخلاق در عرصه جنگ است. هيچ‌گاه علي‌ابن ابي‌طالب(ع) به استقبال جنگ نرفت. امام علي(ع) همواره كوشيد تا از جنگ جلوگيري كند و همواره جنگ‌ها بر علي(ع) تحميل شد.
رییس بنیاد باران با اشاره به شب‌هاي قدر اظهار كرد: اعتقاد همه مسلمانان مورد اين است كه ما شب قدر داريم و شب قدر هم در ماه مبارك رمضان است و اختلاف تنها در اين است كه كدام‌يك از شب‌هاي رمضان و به طور خاص كدام‌يك از سه شب نوزدهم، بيست و يكم و بيست و سوم اين ماه شب قدر است.
وي به نزول تدريجي و يكباره قرآن در قلب پيامبر اكرم(ص) اشاره كرد و گفت: آن‌چه ظرف 23 سال بر پيامبر نازل شد تنزيل قرآن يعني بيان تدريجي قرآن و بيان حوادث بود. قرآن داراي حقيقت بسيط و جامعي است كه در اين عين بساطت آن، همه چيز است كه يك بار به طور جامع بر قلب پيامبر(ص) انزال شد و جان مبارك پيامبر با حقيقت متعالي كه دست هيچ بشري به آن نمي‌رسد آشنا شد. آن‌چه در طول 23 سال تحقق پيدا كرد بيان دنيوي همان حقيقت به تناسب اوضاع و با توجه به شرايط مختلف بوده است.
خاتمي با بيان اين‌كه " قرآن ناسخ و منسوخ دارد" در تشريح اين مطلب افزود: اين يعني آيه‌اي نازل شود و پس از مدتي با توجه به شرايط، آيه‌اي مي‌آيد و آن آيه را نسخ مي‌كند و مطلب ديگري مي‌گويد. قرآن بعضا براي حل مشكلات خاصي كه در زمان و مكاني خاص و حتي در مورد شخصي خاص بوده است بر قلب پيامبر(ص) نازل شده است و ناظر به همان مساله خاص است و هيچ اشكالي هم در اين زمينه نيست.
رييس‌جمهور سابق كشورمان ادامه داد: اين مساله ضربه‌اي به آن حقيقت متعالي كه قرآن يك بار تماما بر قلب پيامبر(ص) نازل شد و اين‌كه متناسب با شرايط و اوضاع است وارد نمي‌كند. حتي مي‌تواند حكمي نازل شود كه واقعا ناظر بر يك مساله خاص در زمان پيامبر باشد و پس از پيامبر، يا موضوع منتفي است يا شرايط ديگري با حكم ديگري آمده است. بالاتر از آن خود مساله ناسخ و منسوخ است كه آيه‌اي به وسيله آيه ديگر اصلا از رده خارج مي‌شود. اين‌ها لطمه‌اي به اين‌كه قرآن وحي و كلام خداست نمي‌زند. در مورد احكام الهي اشكالي ندارد كه حكم الهي ناظر به مساله خاصي باشد و در زمان و مكان ديگر، حكم ديگري بيايد.
وي با اشاره به نظر حضرت امام خميني(ره) مبني بر اين‌كه " زمان و مكان دو عنصر تعيين‌كننده در اجتهاد اسلامي است" تصريح كرد: چه بسا موضوع، همان موضوع است ولي چون شرايط، اوضاع، احوال و نيازها عوض شده است، ايجاب مي‌كند كه حكم ديگري داشته باشد و اجتهاد اسلامي هم يعني همين. اين نه لطمه‌اي به جاودانگي قرآن مي‌زند و نه خدشه‌اي به اين‌كه قرآن فرازماني و فرامكاني است، وارد مي‌كند.
رييس موسسه بين‌المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها با بيان اين‌كه " با رحلت پيامبر اكرم(ص) وحي منقطع شد" يادآور شد: قرآني كه در دست ماست همان است كه در طول 23 سال بر پيامبر اكرم نازل شد ولي حقيقت قرآن آن‌چنان است كه مي‌تواند در همه زمان‌ها و مكان‌ها هدايت‌گر انسان‌ها باشد و كساني مي‌توانند حتي با رفتن به آن مولد خاصي كه متعلق به زمان و مكان پيامبر و مصداق آيه‌اي است كه در اين زمان و مكان موضوعيت و كارآيي ندارد و با رفتن به عمق قرآن و دريافتن حكمت‌هاي آن موضوعات راهگشايي كنند و راهنمايي‌هاي آن را بيابند.
خاتمي خاطرنشان كرد: بعد از پيامبر(ص) وحي نيست ولي دسترسي به متن و بطن قرآن هست. اگر تنزيل نيست، تأويل هست و تأويل يعني برگرداندن هر چيز به اول آن و به منشأ، سرچشمه و آغاز آن و آن سرچشمه، آغاز و منشأ، همان حقيقتي است كه يك بار بر پيامبر نازل شده است. بنابراين مي‌توان با رجوع به بطن قرآن از همين ضماير به آن حقيقت رسيد و راه را يافت.
وي در عين حال تصريح كرد: اما تأويل را فقط راسخين در علم مي‌دانند. يعني كساني كه در علوم ديني، راسخ و عالم باشند. به اعتقاد ما ائمه طاهرين و شايد از اولياي الهي، كساني كه اين مزيت و بركت را يافته‌اند بتوانند به آن سرچشمه دسترسي پيدا كنند. چه بسا آيه‌اي كه نسخ شده است ولي با رجوع به آن و با تأويل آن و با مدد گرفتن از فقه، نكته‌ها و قواعد بزرگي را به دست آورد.
سید محمد خاتمي به نزول قرآن بر پيامبر(ص) در شب قدر اشاره كرد و افزود: شب قدر تنها يك شب نيست، شب قدر هر سال تكرار مي‌شود و اين هم به نص قرآن است. ملائكه دائما و به طور مكرر در هر سال نازل مي‌شوند. يعني درست است كه قرآن كل و آن حقيقت بسيط يك بار در شب قدر بر پيامبر نازل شد و ديگر تكرار نمي‌شود، ولي شب قدر هر سال تكرار مي‌شود و هر سال ملائكه فرود مي‌آيند و هر سال اين شب از هزار سال بهتر است و هر سال تا صبح سلام است و امنيت، خير و بركت الهي است كه بر مردم نازل مي‌شود.
وي شب قدر را شب تقدير و شب نزول بركات الهي و بهار دعا توصيف و تاكيد كرد: در اين شب بهترين كار و بهترين عمل، توجه به خداست كه مظهر بارز آن دعاست. شب قدر بهار دعاست و دعا يعني نزديك كردن خود به خدا. قرآن نزول يافته، از آن مقام و منزلت پايين آمده تا متناسب با وضع زندگي انسان در اين جهان بشود براي اين‌كه انسان را از زمين‌گير شدن نجات و راه اوج را به او نشان دهد.
رييس‌جمهور سابق كشورمان، اوج‌گيري انسان را با دعا و دعا را نيز راه كمال انساني دانست و تصريح كرد: دعا يعني كنده شدن از اين زمين و نزديك شدن به خدا، خدا را خواندن و به سوي خدا رفتن و حقيقت دعا هم اين است. دعا راه كمال انساني است. يعني انسان از زميني بودن و زمين‌گير شدن رها مي‌شود و پله پله بالا مي‌آيد تا به آن‌جايي برسد كه در فهم نيايد. دعا اكسيري است كه به مس وجود انسان مي‌خورد و آن را تبديل به طلايي مي‌كند كه قدر و منزلتش بي‌نظير است. دعا در شب قدر يعني تلاش كردن براي اتصال به خدا، نزديك شدن به خدا، اوج گرفتن و كمال پيدا كردن.
وي با بيان اين‌كه "ما آمده‌ايم تا كمال پيدا كنيم" خاطرنشان كرد: درست است كه ما از زمين برآمده‌ايم اما زميني نيستيم؛ ما آسماني هستيم، راه آسمان هموار است و هر جاي آن راه برويم كمال ما بيشتر مي‌شود و البته منظور من آسمان معنوي است.
خاتمي انسان را براي رسيدن به كمال، نيازمند الگو، معلم و مربي دانست و گفت: الگوي اين كمال كيست؟ بايد دركدام مسير گام برداريم؟ از چه الگويي بايد پيروي كنيم؟ بايد انسان كاملي را بيابيم و بكوشيم با الگو گرفتن از او و خواندن خداي خود به خدا نزديك‌تر شويم و كدام انسان بالاتر است از امام اميرالمومنين علي(ع)؟ اگر بايد دعا كنيم و دعا براي كمال انساني است، الگوي اين كمال انساني اميرالمومنين است.
وي با بيان اين‌كه " ياد اميرالمومنين(ع) بزرگ‌ترين عبادت است" افزود: تلاش براي شناخت اميرالمومنين و پيروي از او بهترين عبادت است. دعا كردن يعني اين‌كه بكوشيم علي را بشناسيم و از خدا بخواهيم ما را در راهي بياندازد كه علي (ع) بود. علي (ع) الگو، معلم، رهبر و مثال بارز انسان كاملي است كه پيامبران براي ساختن و تربيت آن انسان آمده‌اند.
رييس موسسه بين‌المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها ادامه داد: اميرالمومنين از جهات مختلف داراي چنان شخصيت بالايي است كه هر انسان باشعور و منصفي در برابر او خاضع است و اين مساله اختصاص به شيعيان و مسلمانان ندارد. كم نيستند انسان‌هايي كه به آيين، دين و مكتبي پايبند نيستند ولي انسان‌هاي منصفي هستند كه وقتي با شخصيت حضرت علي(ع) روبه‌رو مي‌شوند چنان مبهوت و شيفته مي‌شوند و او را توصيف مي‌كنند كه انسان شگفت‌زده مي‌شود. كم نيستند ماديون يا كساني كه به دين و آييني پايبند نيستند ولي مقابل اين شخصيت سر تعظيم فرود آورده‌اند.
خاتمي در عين حال خاطرنشان كرد: البته علي (ع) دشمناني هم دارد و متاسفانه دشمنان علي(ع) بيشتر در ميان كساني بودند كه نام اسلام را بر خود داشتند. مثلا خوارج كه از مسلمانان بودند. علي (ع) در ميان غيرمسلمانان دشمني ندارد. آنان يا او را نمي‌شناسند يا اگر كسي مي‌شناسد شيفته اين شخصيت است. قاطبه مسلمانان در برابر علي (ع) خاضع هستند ولي در ميان مسلمانان كساني بودند كه نسبت به اين شخصيت دشمني مي‌كردند.
رييس‌جمهور سابق كشورمان، دشمني‌ها عليه امام علي (ع) را ناشي از علل مختلفي دانست و اظهار كرد: اول اين‌كه دشمنان مي‌خواستند از اسلام انتقام بگيرند؛ چراكه اسلام امتيازات آن‌ها را گرفته بود و برده‌هاي آن‌ها را بالا آورده بود؛ به طوري كه از نظر حيثيت اجتماعي از خود اربابان برتر شده بودند. بنابراين آن‌ها مي‌خواستند انتقام بگيرند ولي در مقابل شخصيت بلامنازع پيامبر(ص) كاري از آن‌ها ساخته نبود و همه دشمني خود نسبت به اسلام و پيامبر را بر سر علي(ع) خالي كردند. در واقع دشمني با علي (ع) انتقامي بود كه از اسلام گرفتند.
خاتمي دنياطلبان سياست‌باز سودپرست را به عنوان ديگر دشمنان امام علي(ع) معرفي كرد و افزود: كساني كه از اسلام، تنها قدرت، امكانات و غلبه بر مردم و امتيازات آن را مي‌خواستند و علي(ع) را مانع خود مي‌دانستند با علي (ع) دشمن بودند. آن‌ها علي(ع) را شايسته حكومت بر مردم مي‌ديدند و براي اين‌كه او را از رده خارج كنند به او لطمه مي‌زدند. عده ديگر نيز تنگ‌نظرهاي قشري بودند كه از حقيقت آن فقط بخشي از آن را مي‌ديدند و علي‌ابن ابي‌طالب كه عين حقيقت دين بود را نمي‌ديدند.
وي عدل امام علي(ع) را عامل ديگري براي دشمني دشمنان برشمرد و گفت: علي(ع) عادل بود و مي‌خواست عدل در جامعه پياده شود و كساني كه تحمل عدل علي(ع) را نداشتند نمي‌توانستند در مقابل آن تحمل كنند. بنابراين وقتي ديدند بسياري چيزها را از دست مي‌دهند با علي(ع) دشمني كردند.
خاتمي با بيان اين‌كه " با گذشت زمان، تقريبا اين جريانات دشمني با اميرالمومنين در تاريخ دفن شد" تصريح كرد: امروز اگر در ميان مسلمانان بگرديم شايد كسي را به عنوان خوارج به آن معنايي كه در زمان اميرالمومنين وجود داشت نبينيم. حتي برخي از اين‌ها تغيير ماهيت دادند و بسياري از خوارج با قدرت‌هاي سلطه‌گر درگير شدند و منادي عدل و عدالت اسلامي بودند. با گذشت زمان اين دشمني‌هاي ريشه‌دار و اساسي كه در جامعه اسلامي بود تقريبا محو شد. امروز مي‌توانيم بگوييم كسي نيست كه علي(ع) را دشمن خود بداند. همه مسلمانان به علي(ع) عشق مي‌ورزند و ما هم افتخار شيعه علي(ع) بودن را داريم.
رييس موسسه بين‌المللي گفت‌وگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در ادامه به برجستگي‌هاي شخصيتي امام علي(ع) اشاره كرد و افزود: اولين ويژگي برجسته امام علي (ع) عرفان، معرفت و آگاهي اوست. علي (ع) بي‌نظير است. امروز با وجود مكتب‌هاي مختلف بشري، از افلاطون تا كانت و دكانت، از ارسطو گرفته تا فارابي و ابن‌سينا، از ابن‌سينا گرفته تا شيخ اشراق و ابن‌عربي، و از ابن‌عربي گرفته تا صدرالمتالهين و كي‌يركگارد، ولي هنوز علي (ع)، نگاه علي (ع)، روش علي(ع) و آگاهي علي(ع) بي‌نظير و بي‌همتاست.
وي اضافه كرد: اين علي(ع) است كه مي‌گويد اگر همه پرده‌ها كنار برود و با دو چشم خود خدا را ببينم بر يقينم افزوده نمي‌شود. آيا عرفان از اين بالاتر كه مي‌فرمايد هيچ چيز را در دنيا نديدم مگر اين‌كه خدا را قبل از او، با او و بعد از او ديده‌ام. آيا عرفان ابن‌عربي با همه عظمتش به اندازه همين جمله كوتاه علي(ع) عظمت دارد؟
خاتمي عبادت را ويژگي بارز ديگر حضرت علي(ع) برشمرد و با بيان اين‌كه " علي(ع) در عبادت، سرآمد است" يادآور شد: ما امام سجاد(ع) را داريم كه مظهر عبادت و لقب او زين‌العابدين(ع) است و كسي است كه در عبادت طوري بود كه او را سجاد مي‌ناميدند و آن‌قدر در برابر خدا خضوع و سجده مي‌كرد كه لقب «بسيار سجده كننده» گرفت. اما همين امام سجاد(ع) مي‌گويد عبادت جدم اميرالمومنين چنان بود كه ما تاب انجام آن را نداريم، و اين يعني امام سجاد(ع) در برابر عبادت اميرالمومنين اظهار عجز مي‌كند.
رييس‌جمهور سابق كشورمان ادامه داد: علي(ع) در اخلاق، در خيرخواهي براي مردم و در آموزش و تربيت مردم نيز سرآمد بود. مرحوم سيدرضي كه يك متفكر بزرگ اسلامي بود نهج‌البلاغه را بيشتر براي شگفتي‌هاي درياي ادبي اميرالمومنين جمع‌آوري كرد و بيشتر جنبه‌هاي ادبي و زيباشناسي نهج‌البلاغه بود كه براي او انگيزه ايجاد كرد ولي همين نهج‌البلاغه كه با انگيزه ادبي جمع‌آوري شده است داراي چنان مضامين بلند عرفاني، مذهبي، حكمي، آموزشي و تربيتي است كه نظيري براي آن نمي‌توانيم بيابيم. وقتي از امام(ره) مي‌پرسيدند الگوي شما براي جامعه چيست؟ مي‌گفت همان حكومتي كه اميرالمومنين داشت. اين براي ما و براي كساني كه در اين دنيا زندگي مي‌كنند بسيار مهم است و علاوه بر جنبه‌هاي اخلاقي، ادبي، شجاعت و دليري اميرالمومنين، اين جنبه نيز مهم است.
خاتمي در پايان سخنراني خود از همسر امام خميني(ره) كه در بستر بيماري است ياد كرد و گفت: به طور ويژه در اين‌جا مي‌خواهم يادي كنم از بانوي بزرگواري كه بر گردن همه ما حق دارد و حتي امام بزرگوار ما مرهون همكاري و همراهي اين بانوي بزرگوار بوده است. اين بانوي بزرگوار همسر مكرمه حضرت امام(ره) است كه امروز دچار بيماري هستند. از خداي متعال شفاي عاجل براي ايشان آرزو مي‌كنيم و دعا مي‌كنيم او را براي ما زنده نگه دارد.
رييس‌جمهور سابق كشورمان هم‌چنين با گرامي‌داشت ياد و خاطره مرحوم آيت‌الله توسلي گفت: مرحوم توسلي عزيزي است كه امسال سال اول فراغ او را با تمام وجود احساس مي‌كنيم. مرحوم توسلي كسي بود كه وقتي به او نگاه مي‌كرديم به ياد امام(ره) مي‌افتاديم و امروز ديگر در ميان ما نيست.
پس از سخنراني خاتمي، حجت‌الاسلام والمسلمين اديب يزدي به روضه‌خواني و اجراي مراسم عزاداري ويژه شب‌هاي احيا پرداخت.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
چهارشنبه 22,ژانویه,2025